Kostka Rubika może być chroniona jako przestrzenny znak towarowy. Tak 25 listopada 2014 r. orzekł luksemburski Sąd. Ot ciekawostka dnia pomyślisz. Ten wyrok to jednak zła informacja dla wielu polskich przedsiębiorców. W tym przypadku znak towarowy może bowiem dać silniejszą ochronę nawet od patentu.
Kostka Rubika chroniona na całym świecie?
Postanowiłem sprawdzić komu obecnie przysługują prawa do Kostki Rubika. Na stronie internetowej www.rubiks.com znajduje się informacja, że:
Kostka Rubika w swojej trójwymiarowej formie a także każdy jej graficzny czy fotograficzny obraz w jakiejkolwiek konfiguracji, niezależnie od tego czy jest kolorowy czy też nie i niezależnie od tego czy zawiera w sobie RUBIK’S CUBE® nazwę lub logo podlega ochronie jako prawo własności intelektualnej na całym świecie.
Pojęcie własność intelektualna jest bardzo szerokie. Mieści w sobie i prawa autorskie i te wynikające z rejestracji znaków towarowych. Ochrona znaków zawsze jest ograniczona terytorialnie i czasowo.
I co zaraz przeczytasz Rubik’s Brand Ltd nie chroni ich wcale na całym świecie.
W dalszej części możemy przeczytać, że:
Rubik’s Brand Ltd administruje i kontroluje wszelkie międzynarodowe prawa własności intelektualnej związane z Kostką Rubika. Prawa autorskie należą do Ernő Rubik twórcy kostki Rubika, który przeniósł na Rubik’s Brand Ltd pełne i wyłączne prawo do licencji i administrowania. Niektóre znaki towarowe zostały zarejestrowane przez Seven Towns Ltd w imieniu Rubik’s Brand Ltd.
Rejestracja w OHIM
Informacje te są nieprecyzyjne.
Nie wiemy jakie elementy objęte są ochronę prawno autorską. Nie są również wskazane znaki towarowe czy wzory przemysłowe. Aby jednak komentować fakty należy je w pierwszej kolejności ustalić.
Kostka Rubika jest na różne sposoby chroniona w Urzędzie Harmonizacji Rynku Wewnętrznego w Alicante w Hiszpanii (OHIM). Znalazłem aż 23 zarejestrowane znaki towarowe. Dodatkowo dwa przestrzenne znaki towarowe chronione są w trybie międzynarodowym na kilka wybranych krajów.
Poniżej przedstawiam część z nich:
1) Słowne znaki towarowe:
– RUBIK – CTM 004170775
– RUBIK’S – CTM 009408261
– RUBIK’S REVOLUTION – CTM 005477666
2) Słowno- graficzne znaki towarowe:
– RUBIK’S – CTM 004170858
– RIBIC’S – CTM 009408246
3) znak towarowy będący kombinacją kolorów
– CTM 005650817 (znak nie dostał ochrony)
4) znaki towarowe przestrzenne (trójwymiarowe)
– CTM 000162784
(tego znaku dotyczył wspomniany na wstępie wyrok Sądu)
– CTM 005696232
– CTM 009976135
Kostka Rubika chroniona patentem
Mechanizm zawarty w Kostce Rubika swego czasu był chroniony licznymi patentami.
Jest to stosunkowo najsilniejsza forma ochrony. Dla właściciela praw ma jednak niezaprzeczalnie podstawową wadę:
jest ograniczona w czasie
Ochrona patentowa trwa maksymalnie 20 lat.
Poza tym jeżeli ktoś osiągnie ten sam skutek (obracanie się elementów kostki) jednak poprzez inne rozwiązanie techniczne, patent można legalnie obejść.
Historia Kostki Rubika przypomina opisywaną już przeze mnie historię klocka LEGO. Jego konstrukcja też była chroniona poprzez szereg patentów. Kiedy każdy z nich wygasł, zwrócono się w stronę ochrony przestrzennego znaku towarowego.
Początkowo udało się go zarejestrować. Po kilka latach na wniosek jednego z konkurentów ochronę jednak unieważniono.
Zobacz również:
Zestawienie moich najważniejszych artykułów o znakach towarowych.
W tym kontekście zaskakujący wydaje się wyrok Sądu z 25 listopada 2014 r. w sprawie T- 450/09. Próbowano tam unieważnić wskazany wyżej przestrzenny znak towarowy. Analizę tego wyroku przedstawię niedługo. Warto jednak wskazać, że Sąd uznał iż znak ten:
– znacząco odbiega od zwyczajów branżowych dla układanek trójwymiarowych;
– posiada wystarczające cechy do uznania go za samoistnie odróżniający.
Ten wyrok może mieć poważne konsekwencje w branży kostek logicznych.
RUBIK’S BRAND egzekwuje swoje prawa.
Jeszcze niedawno na serwisie Allegro wpisując frazę “Kostka Rubika” wyskakiwały nam kostki różnych producentów. Dziś konkurenci z branży do oznaczania swoich towarów zmuszeni są używać innych określeń.
Mamy więc kostki logiczne, zabawki logiczne czy kostki magiczne.
Takie działanie można jednak zrozumieć.
Do oznaczania gier zarejestrowano w UE kilka słownych znaków towarowych zawierających w sobie słowo “RUBIK”.
Polscy przedsiębiorcy, choć niechętnie to jednak dostosowali się do nowych okoliczności. Niestety okazało się, że był to dla nich dopiero początek kłopotów. A o tym co może ich spotkać informowano już na stronie www.robiks.com:
Rubik’s Brand Ltd jest zdeterminowany, do tego aby powstrzymywać wszelkie nieautoryzowane przypadki korzystania z jego własności intelektualnej i będzie zapobiegał naruszaniu swych praw wszelkimi dostępnymi środkami prawnymi. Obejmuje to ściganie nieautoryzowanych kopii Kostek Rubika.
Takie nielegalne reprodukcje są często zajmowane i niszczone przez organy celne na całym świecie.
I do takich sytuacji faktycznie dochodzi.
Przedsiębiorcy, którzy sprzedają kostki logiczne są w trudnej sytuacji.
Często ich obrona polega właśnie na próbie unieważnienia takiego przestrzennych znaku towarowego.
Wyrok luksemuburgskiego Sądu pokazuje, że może się to jednak okazać niemożliwe.
Nawet jeżeli te znaki uda się w końcu unieważnić, to po kilkuletniej batalii sądowej podmioty sprzedające kostki logiczne mogą już nie istnieć.
Mamy więc przykład tego jak znak towarowy okazuje się lepszy od patentu.
Nie ważne jaki mechanizm dana kostka ma w środku. Jeżeli będzie przypominała któryś ze znaków przestrzennych będzie naruszać prawo.
Rubic’s Brand Ltd udało się więc to o co bezskutecznie walczyło LEGO.
Produkt przynoszący ogromne zyski, jego wygląd, został skutecznie objęty prawem ochronnym ze znaku towarowego.
A to prawo, przedłużane sukcesywnie co 10 lat, teoretycznie może trwać wiecznie.
Co ciekawe w wyjątkowych sytuacjach znakiem towarowym może być czysty kolor:
Fot. 1 – Paulgi / CC BY-NC-ND
Fot. 2-6 – Baza OHIM
Fot. 7 – Baza Espacenet
Fot. 8 – Helgi Halldórsson / CC BY-SA
Podobał Ci się ten artykuł?
Jeśli tak, to zapisz się na subskrypcję. Powiadomię Cię o nowych artykułach.
Dodatkowo jako gratis otrzymasz mój eBook pt.:
„10 RZECZY, KTÓRE MUSISZ WIEDZIEĆ O OCHRONIE MARKI”
Mikołaj Lech
+48 575 999 410,
mikolaj@lech.bydgoszcz.pl
Latest posts by Mikołaj Lech (see all)
- Czy sam pomysł jest chroniony przez prawo autorskie? - 18 listopada 2018
- Znaczek TM. Co oznacza i czym różni się od symbolu R w kółku (®)? - 10 listopada 2018
- Czy użycie R w kółku (®) przy logo podobnym do zarejestrowanego znaku łamie prawo? - 1 listopada 2018
{ 16 komentarze… przeczytaj je poniżej albo dodaj swój }
Jeśli znakiem towarowym jest kształt sześcianu – to czy jeśli wezmę “podróbkę” i przekręcę jedną ściankę o 45 stopni i będę ją sprzedawał w opakowaniu które będzie uwzględniało kształt już nie sześcianu – wszystko powinno być już OK? Bo tak to i klocków Lego należałoby zakazać – bo przy odrobinie pracy można z nich ułożyć znak towarowy (nie tylko Rubik’s).
Nie odważę się oceniać co jest jeszcze naruszeniem a co już nie. Z pewnością w świetle tego orzeczenia należy uciekać od klasycznej formy kostki Rubika. Wyobrażam sobie, że sprzedając taką kostkę logiczną w formie powykręcanej i z pomieszanymi kolorami można znacząco zwiększyć szansę na obejście ochrony znaku przestrzennego. Dostaniemy “bezkształtną” bryłę z pomieszanymi kolorami. To ma sens choć marketingowo takie nieatrakcyjne “coś” trudniej będzie wypromować. Ludzie w końcu kupują oczami.
I kontynuując – czy kostka bez naklejek (cała czarna – do oklejenia przez kupującego) narusza?
A czy kostka pomieszana – np. “oczko” na każdej ścianie – będzie ten znak naruszać?
Bez naklejek będzie nadal konstrukcyjnie w jakimś stopniu podobna do tego czarno-białego znaku przestrzennego. Czy to jest podobieństwo już naruszające prawo ciężko ocenić.
W jaki sposób forma przestrzenna, którą można dowolnie ustawić względem obiektywu, narusza znak, który jest wobec oka obiektywu niezmienny?
Tak jak powiedziałem w komentarzu wyżej, jeżeli kostkę pomieszamy i powykręcamy to raczej nie będzie wizualnie podobna do zarejestrowanych znaków. Problem polega jednak na tym, że choć mechanizm we wnętrzu się różni, to na zewnątrz każda kostka wygląda podobnie. Może być problem z tym aby w klasycznej formie sprzedawać tą zabawkę bo zawsze pojawi się zarzut, że jest ona podobna do któregoś znaku przestrzennego.
A gdyby sprzedawać kostki w częściach lub częściowo zdemontowane (np.: wyjęte wszystkie narożniki) wtedy w zasadzie nie można się doczepić do kształtu…
No jest to jakaś opcja. Kostka Rubika sprzedawana jako puzzle.
Podając przykłąd: kostka DaYan Zhanchi w niektórych sklepach jest sprzedawana właśnie do samodzialnego montażu. Problem polega jedynie na tym że nie każdy da sobie z tym rade.
Pytanie też, czy ludzie (z natury dość leniwe istoty) będą chcieli taką kostkę składać. Łatwiej zamówić/ iść do sklepu i kupić gotową kostkę.
Panie Mikołaju
Zgłoszenie znaku 005650817 (kolory) zostało odrzucone – nie dodawajmy Rubik’s praw, których nie ma i tak uzurpuje sobie prawo do całej domeny publicznej sześciennych kostek.
Pozdrawiam
Filip
Faktycznie. Dziękuję za komentarz. Już dodaję stosowną adnotacje.
Pozdrawiam
“Pytanie też, czy ludzie (z natury dość leniwe istoty) będą chcieli taką kostkę składać. Łatwiej zamówić/ iść do sklepu i kupić gotową kostkę.”
Tu się akurat nie zgodzę dlatego, że kostki takie jak wspomniany DaYan Zanchi służą do speedcubingu, a jeśli rodzic chce sprawić małemu dziecku zabawę to kupuję kostke np. w Lidlu, czy w kiosku Ruch-u za 12 zł a nie za 50. A każdy speedcuber swoje kostki czyści i oliwi, a więc także potrafi złożyć.
Pragnę również nadmienić iż kostki firmy Rubik’s nie nadają się do szybkiego układania, gdyż są poprostu za wolne.
Dziękuję, przepraszam za rozwięzłość
Dziękuję za interesujące uwagi. Widzę, że jest Pan dobrze rozeznany w temacie. Przekonał mnie Pan co tego, że ludzie chcą takie kostki składać samodzielnie. A co do kostek Rubika to również z taką opinią się spotkałem.
Pozdrawiam
Kostkę można sprzedawać w formie rozłożonej na części i wtedy wszelkie prawa można ominąć. Dobrze, że robią je Chińczycy olewając te wszelkie prawa. Kostka chińska znanego producenta za 20 zł jest 5 x lepsza od oryginalnej najlepszej Kostki Rubika za 70 zł.
No i w formie kostki do samodzielnego złożenia można takie towary rozprowadzać. Jest to jednak uciążliwe jeżeli ktoś chciałby gotową kostkę kupić np. na prezent. I dzięki rejestracji tego znaku Rubik ma przewagę. Nie musi się bawić w takie puzzle.