Kostka Rubika chroniona na całym świecie?

Postanowiłem sprawdzić komu obecnie przysługują prawa do Kostki Rubika. Na stronie internetowej www.rubiks.com znajduje się informacja, że:

Kostka Rubika w swojej trójwymiarowej formie a także każdy jej graficzny czy fotograficzny obraz w jakiejkolwiek konfiguracji, niezależnie od tego czy jest kolorowy czy też nie i niezależnie od tego czy zawiera w sobie RUBIK’S CUBE® nazwę lub logo podlega ochronie jako prawo własności intelektualnej na całym świecie.

Pojęcie własność intelektualna jest bardzo szerokie. Mieści w sobie i prawa autorskie i te wynikające z rejestracji znaków towarowych. Ochrona znaków zawsze jest ograniczona terytorialnie i czasowo.

I co zaraz przeczytasz Rubik’s Brand Ltd nie chroni ich wcale na całym świecie.

W dalszej części możemy przeczytać, że:

Rubik’s Brand Ltd administruje i kontroluje wszelkie międzynarodowe prawa własności intelektualnej związane z Kostką Rubika. Prawa autorskie należą do Ernő Rubik twórcy kostki Rubika, który przeniósł na Rubik’s Brand Ltd pełne i wyłączne prawo do licencji i administrowania.  Niektóre znaki towarowe zostały zarejestrowane przez Seven Towns Ltd w imieniu Rubik’s Brand Ltd.

Rejestracja w OHIM

Informacje te są nieprecyzyjne.

Nie wiemy jakie elementy objęte są ochronę prawno autorską. Nie są również wskazane znaki towarowe czy wzory przemysłowe. Aby jednak komentować fakty należy je w pierwszej kolejności ustalić.

Kostka Rubika jest na różne sposoby chroniona w Urzędzie Harmonizacji Rynku Wewnętrznego w Alicante w Hiszpanii (OHIM). Znalazłem aż 23 zarejestrowane znaki towarowe. Dodatkowo dwa przestrzenne znaki towarowe chronione są w trybie międzynarodowym na kilka wybranych krajów.

Poniżej przedstawiam część z nich:

1) Słowne znaki towarowe:

– RUBIK – CTM 004170775
– RUBIK’S – CTM 009408261
– RUBIK’S REVOLUTION – CTM 005477666

2) Słowno- graficzne znaki towarowe:

– RUBIK’S – CTM 004170858

– RIBIC’S – CTM 009408246

3) znak towarowy będący kombinacją kolorów

– CTM 005650817 (znak nie dostał ochrony)

4) znaki towarowe przestrzenne (trójwymiarowe)

– CTM 000162784

(tego znaku dotyczył wspomniany na wstępie wyrok Sądu)

– CTM 005696232

– CTM 009976135

Kostka Rubika chroniona patentem

Mechanizm zawarty w Kostce Rubika swego czasu był chroniony licznymi patentami.

Jest to stosunkowo najsilniejsza forma ochrony. Dla właściciela praw ma jednak niezaprzeczalnie podstawową wadę:

jest ograniczona w czasie

Ochrona patentowa trwa maksymalnie 20 lat.

Poza tym jeżeli ktoś osiągnie ten sam skutek (obracanie się elementów kostki) jednak poprzez inne rozwiązanie techniczne, patent można legalnie obejść.

Kostka Rubika niczym klocek LEGO

Historia Kostki Rubika przypomina opisywaną już przeze mnie historię klocka LEGO. Jego konstrukcja też była chroniona poprzez szereg patentów. Kiedy każdy z nich wygasł, zwrócono się w stronę ochrony przestrzennego znaku towarowego.

Początkowo udało się go zarejestrować. Po kilka latach na wniosek jednego z konkurentów ochronę jednak unieważniono.

W tym kontekście zaskakujący wydaje się wyrok Sądu z 25 listopada 2014 r. w sprawie T- 450/09. Próbowano tam unieważnić wskazany wyżej przestrzenny znak towarowy. Analizę tego wyroku przedstawię niedługo. Warto jednak wskazać, że Sąd uznał iż znak ten:

– znacząco odbiega od zwyczajów branżowych dla układanek trójwymiarowych;

– posiada wystarczające cechy do uznania go za samoistnie odróżniający.

Ten wyrok może mieć poważne konsekwencje w branży kostek logicznych.

RUBIK’S BRAND  egzekwuje swoje prawa.

Jeszcze niedawno na serwisie Allegro wpisując frazę „Kostka Rubika” wyskakiwały nam kostki różnych producentów. Dziś konkurenci z branży do oznaczania swoich towarów zmuszeni są używać innych określeń.

Mamy więc kostki logiczne, zabawki logiczne czy kostki magiczne.

Takie działanie można jednak zrozumieć.

Do oznaczania gier  zarejestrowano w UE kilka słownych znaków towarowych zawierających w sobie słowo „RUBIK”.

Polscy przedsiębiorcy, choć niechętnie to jednak dostosowali się do nowych okoliczności. Niestety okazało się, że był to dla nich dopiero początek kłopotów. A o tym co może ich spotkać informowano już na stronie www.robiks.com:

Rubik’s Brand Ltd jest zdeterminowany, do tego aby powstrzymywać wszelkie nieautoryzowane przypadki korzystania z jego własności intelektualnej i będzie zapobiegał naruszaniu swych praw wszelkimi dostępnymi środkami prawnymi. Obejmuje to ściganie nieautoryzowanych kopii Kostek Rubika.

Takie nielegalne reprodukcje są często zajmowane i niszczone przez organy celne na całym świecie.

I do takich sytuacji faktycznie dochodzi.

Przedsiębiorcy, którzy sprzedają kostki logiczne są w trudnej sytuacji. Często ich obrona polega właśnie na próbie unieważnienia takiego przestrzennych znaku towarowego.

Wyrok luksemuburgskiego Sądu pokazuje, że może się to jednak okazać niemożliwe. Nawet jeżeli te znaki uda się w końcu unieważnić, to po kilkuletniej batalii sądowej podmioty sprzedające kostki logiczne mogą już nie istnieć. Mamy więc przykład tego jak znak towarowy okazuje się lepszy od patentu.

Nie ważne jaki mechanizm dana kostka ma w środku. Jeżeli będzie przypominała któryś ze znaków przestrzennych będzie naruszać prawo. Rubic’s Brand Ltd udało się więc to o co bezskutecznie walczyło LEGO.

Produkt przynoszący ogromne zyski, jego wygląd, został skutecznie objęty prawem ochronnym ze znaku towarowego. A to prawo, przedłużane sukcesywnie co 10 lat, teoretycznie może trwać wiecznie.

Co ciekawe w wyjątkowych sytuacjach znakiem towarowym może być czysty kolor: