Wzór użytkowy czy wzór przemysłowy – różnice w ochronie. Co zastrzec w Urzędzie Patentowym? Przykłady

• Sprawdź ► ile kosztuje zastrzeżenie produktu z pomocą rzecznika patentowego

Czym jest wzór użytkowy? To mały patent

Wzorom użytkowym najbliżej jest do patentów. Z tego też powodu mówi się nawet o nich jako o „małych wynalazkach” czy „małych patentach”.

Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci i nadają się do przemysłowego stosowania.

Upraszczając, w tej formie można chronić konstrukcję wewnętrzną i zewnętrzną produktu. Czyli jego aspekty techniczne jak sposób łączenia, użyty materiał czy jego kształt.

Przykłady wzorów użytkowych

• całe urządzenia lub ich elementy;
• wytwory wykorzystywane w budownictwie;
• meble lub ich fragmenty;
• przedmioty do gier i zabawki;
• produkty codziennego użytku.

Definicja ustawowa wzoru użytkowego

Ustawa Prawo własności przemysłowej:

Art. 94

Wzorem użytkowym jest nowe i nadające się do przemysłowego zastosowania rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu lub budowy przedmiotu o trwałej postaci albo przedmiotu składającego się ze związanych ze sobą funkcjonalnie części o trwałej postaci.

Czym jest wzór przemysłowy?

Wzory przemysłowe związane są ściśle ze wzornictwem przemysłowym.

Aby dany przedmiot dobrze się sprzedawał, musi być wysokiej jakości, ale i atrakcyjny wizualnie. Ciekawy design jest więc narzędziem marketingowym, co pozwala na konkurencję poza cenową.

Wzorami przemysłowymi chroni się wygląd zewnętrzny przedmiotów. To, co jest ukryte przed naszymi oczami w trakcie normalnego użytkowania przedmiotu, (konstrukcja wewnętrzna) taki wzór nie zabezpiecza.

Przykłady wzorów przemysłowych

• odzież, obuwie, nakrycia głowy;
• produkty spożywcze jak cukierki;
• gry, zabawki, meble;
• sygnet i logo firmowe;
• przedmioty codziennego użytku.

Więcej przykładów wzorów przemysłowych znajdziesz w tym artykule.

_{Dalsza część artykułu pod formularzem.}

Definicja ustawowa wzoru przemysłowego

Ustawa Prawo własności przemysłowej:

Art. 102

1. Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.

2. Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych.

Wzór użytkowy warto rejestrować, jeżeli:

• istota Twojego produktu wynika z konstrukcji wewnętrznej i zewnętrznej;
• stworzyłeś pewnego rodzaju innowację, ale obawiasz się, że to za mało na patent;
• możesz poczekać 2,5 roku na uzyskanie ochrony.

Wzór przemysłowy warto rejestrować, jeżeli:

• istota Twojego produktu opiera się na jego oryginalnym wyglądzie;
• zależy Ci na minimalizowaniu opłat za zgłoszenie;
• chcesz ochronę uzyskać szybko np. w 14 dni na całą UE.

Wzór przemysłowy i wzór użytkowy – podobieństwa

Pomimo tego, że akcent ochrony w każdym ze wzorów położony jest na coś innego, to obie formy mają kilka elementów wspólnych. Ja je podzieliłem na trzy rzeczy.

1. Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego i prawo ochronne na wzór użytkowy przyznawane jest na wniosek

Ochrona prawna na wzór użytkowy oraz prawo z rejestracji wzoru przemysłowego przyznawane jest przez odpowiedni Urząd Patentowy w kraju lub za granicą. W tym celu należy przygotować podanie, opis wzoru, rysunki oraz uiścić opłaty urzędowe.

Po przejściu z sukcesem całej procedury w obu przypadkach otrzymasz świadectwo.

2. Ekspert zweryfikuje czy przyznać Ci ochronę

Samo zgłoszenie nie daje jeszcze gwarancji, że ochronę otrzymasz. Ekspert, na biurko którego trafi Twoja sprawa, analizuje czy spełniasz wszystkie wymogi stawiane przez prawo. W razie potrzeby może wysłać do Ciebie uwagi co do przeszkód w rejestracji. Finalnie wyda decyzję o przyznaniu Ci prawa lub odmowie. Jeżeli chcesz uniknąć błędów, zleć wszelkie formalności rzecznikowi patentowemu.

3. Ten sam wytwór można czasami zarejestrować jako wzór użytkowy oraz wzór przemysłowy

Często ten sam przedmiot da się chronić w oparciu o kilka podstaw prawnych. Ja w rejestrach znalazłem konika na biegunach, który korzysta z ochrony jako wzór przemysłowy oraz wzór użytkowy. Co więcej, wybitnie odbiegający od standardów wygląd przedmiotu można zastrzec jako przestrzenny znak towarowy. Na wielu przykładach tłumaczyłem to w artykule: Znak towarowy a wzór przemysłowy.

Znów jednak każde z tych praw chroni coś innego.

Zobacz również:

• Czy wzory przemysłowe są lepsze od patentów na wynalazki?

Lepiej zapobiegać niż leczyć

Największą zaletą praw z rejestracji jest to, że od strony formalnej w bazach urzędowych widniejesz jako ich właściciel. Więcej, już po samym złożeniu wniosku o uzyskanie ochrony urząd przyzna Ci numer zgłoszeniowy. W Twoim interesie powinno być teraz chwalenie się tym numerem lub skanami tych dokumentów.

Chodzi o to, aby konkurencja z Twojej branży bała się skopiować Twój produkt. Z doświadczenia wiem, że świadomość prawna jest w Polsce na niskim poziomie. Widząc informację o zgłoszeniu do Urzędu Patentowego większość osób uzna, że… swój produkt opatentowałeś. A to skutecznie spacyfikuje ich pomysły na wejście na rynek z podobnym produktem.

Innymi słowy, w momencie, kiedy jeszcze nie masz formalnej ochrony, możesz odpychać od siebie konkurentów. I tą drogą poszło przedsiębiorstwo Vetberg ze swoją innowacyjną maseczką. Zgłosili ją do rejestracji jako wzór użytkowy i wzór przemysłowy. Po otrzymaniu potwierdzenia zgłoszenia od razu pochwalili się tym na swojej stronie.

Wzór użytkowy czy wzór przemysłowy – różnice

Wzory przemysłowe i wzory użytkowe to dwa odmienne prawa własności przemysłowej, które mimo podobieństwa nazw, znacząco się od siebie różnią. Finalnie może to dla Ciebie wpływać na atrakcyjność jednej lub drugiej odmiany. Nie można powiedzieć, że któraś zapewnia silniejszą ochronę. Wszystko zależy od Twoich potrzeb na daną chwilę.

1. Czas trwania okresu ochrony zastrzeżonego wzoru

Wzór użytkowy:

Maksymalnie 10 lat od daty zgłoszenia, podzielone na 2 i 3-letnie okresy ochronne.

Wzór przemysłowy:

Maksymalnie 25 lat od daty zgłoszenia, podzielone na 5-letnie okresy ochronne.

2. Czas trwania procedury uzyskiwania ochrony wzoru

Wzór użytkowy:

Około 2,5 roku.

Wzór przemysłowy:

4-6 miesięcy.

Wzór wspólnotowy (ochrona na UE):

10-14 dni!

3. Zasięg terytorialny ochrony zastrzeżonego wzoru

Wzór użytkowy:

Jeżeli wzór zgłosisz do Urzędu Patentowego RP, to jego ochrona obejmie całą Polskę. Takie prawo możesz jednak w przeciągu 12 miesięcy rozszerzyć na wiązkę około 50 krajów świata. Co ważne – nie ma unijnego wzoru użytkowego.

Wzór przemysłowy:

W zależności gdzie zrobisz zgłoszenie, ochrona może objąć:

• Polskę (wniosek składasz do Urzędu Patentowego RP);
• UE (wniosek składasz do EUIPO);
• wybrane kraje i regiony świata (wniosek składasz do WIPO).

4. Ilość odmian wzorów w jednym zgłoszeniu

Wzór użytkowy:

W Polsce w zgłoszeniu możesz wskazać tylko jeden wzór.

Wzór przemysłowy:

Przy zgłoszeniu:

• na Polskę – 10,
• na UE – brak ograniczeń,
• międzynarodowym – maksymalnie 100.

5. Opłaty urzędowe za przyznanie ochrony

Wzór użytkowy:

Najpierw musisz wnieść opłatę za zgłoszenie 550 zł (500 zł przy zgłoszeniu elektronicznym), a później po otrzymaniu decyzji pozytywnej 250 zł za pierwszy 3-letni okres ochrony.

Aby ochronę utrzymać, musisz zapłacić z czasem za kolejne okresy ochronne. I tak drugi (4 i 5 rok) kosztuje 300 zł, trzeci (6, 7 i rok) 900 zł i czwarty (9 i 10 rok) 1100 zł.
 
Wzór przemysłowy:

W przypadku wzoru przemysłowego opłata za zgłoszenie wynosi 300 zł. Później trzeba opłacić pierwszy okres ochronny (1-5 rok) 150 zł oraz za publikację – 70 zł.

Znów, aby utrzymać ochronę należy uiszczać z czasem kolejne opłaty za okres drugi (6-10 rok) 250 zł, trzeci (11-15 rok) 500 zł, czwarty (16-20 rok) 1000 zł i piąty (21-25 rok) 2000 zł.

Wzór wspólnotowy:

Opłata za zgłoszenie pierwszego wzoru – 350 EUR, każdego kolejnego do 10 – 175 EUR i każdego powyżej – 80 EUR.

Również tutaj, aby prawo z rejestracji utrzymać musisz opłacać kolejne okresy ochronne. Dla drugiego jest to 90 EUR za wzór, dla trzeciego 120 EUR, dla czwartego 150 EUR, a dla piątego 180 EUR.

6. Procedura zastrzegania wzoru

Wzór użytkowy:

Zgłoszenie powinno zawierać, opis ochronny wraz z zastrzeżeniami ochronnymi i rysunkami. Przygotowanie tych formalności bywa dość czasochłonne, ponieważ taki opis zawiera wiele elementów z opisu patentowego. To od opisu wzoru zależy finalnie zakres ochrony. To czy prawo będzie silne czy słabe (tzn. że da się je obejść).

W kolejnym etapie ekspert robi szczegółowe badanie w stanie techniki, sprawdzając, czy zgłoszony do wzór jest nowy.

Wzór przemysłowy:

Aby zarejestrować wzór przemysłowy formalności są zdecydowanie prostsze. Przykładowo opis wzoru w ogóle nie jest wymagany. Najważniejsze jest dobre przedstawienie graficzne wzoru. Ekspert nie weryfikuje też, czy zgłaszany wzór jest nowy oraz czy ma indywidualny charakter. Dzięki uproszczonej procedurze łatwiej zastrzec wzór przemysłowy niż wzór użytkowy.

To jednak doprowadza do patologii takich jak w poniższym nagraniu:

Co wybrać – rejestracja wzoru użytkowego czy wzoru przemysłowego? <pro tip>

Czy można mieć ciastko i zjeść ciastko? W pewnym sensie tak. Ochrona wzorów użytkowych, jako że zabezpiecza konstrukcję wewnętrzną, jest silniejsza. Poważną niedogodnością jest tutaj długa procedura. Z kolei wzory przemysłowe rejestrowane są błyskawicznie, choć nie chronią cech technicznych przedmiotu.

W takich sytuacjach doradzam klientom dwa zgłoszenia.

Najpierw wypuszczamy wzór użytkowy (aby nie stracić nowości), a następnego dnia wzór wspólnotowy. Dzięki temu po kilku dniach mamy już świadectwo rejestracji, w oparciu o które możemy usuwać oferty konkurencji np. na Allegro, Olx czy Amazon. Po czasie wzmocni się ochronę dzięki rejestracji wzoru użytkowego.

Zobacz również:

• Czy osoba fizyczna może być właścicielem znaku towarowego?
• Badanie znaku towarowego płatne vs darmowe
• 33 powody dlaczego warto chronić markę firmy jako znak towarowy
• Jak odzyskać domenę internetową? Szantaż domenowy
• Licencja na wykorzystanie postaci z bajek. Gdzie szukać kontaktu?
• Co daje rejestracja marki na Amazonie?
• Jak dołączyć do programu WOP od Allegro?
• Co to jest klasyfikacja nicejska?