Kolor jako znak towarowy. Czy przedsiębiorca może uzyskać monopol prawny na barwę?

• Sprawdź ceny minimalne za usługi rzecznika patentowego

Na czym polega problem z rejestracją kolorów?

Pojęcie znaku towarowego jest szerokie. Polskie przepisy mówią:

Art. 120. 1.

Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa.

Ustawa Prawo własności przemysłowej

Katalog znaków towarowych jest więc otwarty. Przedsiębiorcy najczęściej rejestrują:

• firmową nazwę (słowny znak towarowy);
• firmowe logo (słowno-graficzny znak towarowy).

Znany jest nawet przypadek zarejestrowania zapachu świeżo ściętej trawy dla piłek tenisowych.

Należy to jednak traktować raczej jako ciekawostkę niż regułę, że zapach można chronić. Aby jakieś oznaczenie np. kolor, mogło być znakiem towarowym musi:

• dać się przedstawić graficznie oraz
• nadawać się do odróżniania towarów/usług.

Jak przedstawić w zgłoszeniu kolor bez kształtu?

Z graficznym przedstawieniem koloru sobie poradzono. Jak zobaczysz poniżej najczęściej jest to kwadrat/prostokąt o jednolitej barwie. I urzędy to akceptują. Pomimo faktu, że taki kolor w obrocie gospodarczym występuje później w najróżniejszych kształtach.

Problem jest ze zdolnością odróżniającą kolorów. Przyjmuje się, że  pojedynczy kolor nie nadaje się do odróżniania towarów/usług. Po prostu nie jest w stanie przekazywać informacji o pochodzeniu danego towaru/usługi. Ciekawy jestem czy się z tym zgodzisz.

Zagadka*:

Odgadnij do jakiej marki odnoszą się poniższe kolory. Są to autentycznie zarejestrowane znaki towarowe. Dla ułatwienia wskazuję o jakie towary/usługi chodzi:

1) czekolada;
2) usługi transportowe;
3) pokarm dla kotów.

*Odpowiedź znajdziesz w dalszej części artykułu.

Pomyślisz pewnie, że sam sobie teraz zaprzeczam. Na początku napisałem, że kolor może być znakiem towarowym. Później, że nie ma zdolności odróżniającej. Po czym pokazałem 3 kolory, które są znakami towarowymi. Jak widzisz prawo jest kolorowe 🙂

Choć wydaje się to skomplikowane, zaraz Ci wszystko dokładnie wyjaśnię.

Komentarz Pawła Tkaczyka

Jak sam twierdzi – zarabia na życie opowiadaniem historii. Buduje silne marki – pracuje m.in. z Agorą, Grupą Allegro, wieloma mniejszymi firmami. Doradza startupom i innym przedsiębiorstwom – jako mentor np. podczas Startup Weekend czy Startup Fest. Dzieli się wiedzą – pisze blog o budowaniu marki, popełnił dwie książki: „Zakamarki marki” i „Grywalizacja”, prowadzi szkolenia z marketingu, brandingu, social media…

Charakterystyczny kolor jest jednym z najbardziej wartościowych elementów odróżniających markę. Po pierwsze chodzi o specyfikę percepcji:

kolor postrzegamy szybko, automatycznie, nie są wymagane praktycznie żadne „wyższe” czynności kognitywne do stworzenia skojarzenia z przedmiotem, marką, uczuciem.

Wybudowanie takiego skojarzenia przez logo (nawet najprostsze), nazwę firmy (znak słowno-graficzny) czy slogan wymaga więcej „pracy” po stronie naszego mózgu. A nie od dziś wiadomo, że „nie każ mi myśleć” to doskonała strategia budowania marki.

Druga rzecz, która czyni kolor tak atrakcyjnym kąskiem dla zawłaszczenia przez markę jest jego uniwersalność. W brandingu istnieje pojęcie „key visual” czyli główny motyw graficzny, który pozwala na odróżnienie marki od innych nawet kiedy nie pokazujemy znaku graficznego, nazwy firmy, sloganu. Key visual to charakterystyczne kolory (i kombinacje kolorów, jak te pokazane w artykule), kroje pisma, elementy ozdobne…

Projektowanie uniwersalnego key visuala jest trudne, bo nie wszędzie można pokazać znak, zmieścić slogan, umieścić grafiki… Tymczasem kolor jest cechą praktycznie każdego obiektu, niezależnie od jego kształtu i rozmiaru.

Firma, która stworzy skojarzenia z kolorem ma dużo łatwiej w tworzeniu key visuala.

Kiedy kolor można zarejestrować jako znak towarowy?

95% przedsiębiorców nie ma co marzyć o rejestracji koloru jako znaku towarowego. Okoliczność kiedy kolor da się jednak zarejestrować jest absolutnie wyjątkowa. Ma to miejsce, kiedy znak nabywa tzw. wtórną zdolność odróżniającą.

Chodzi o sytuację, kiedy oznaczenie które początkowo nie nadaje się do odróżniania towarów/usług, w wyniku uzyskania dużej popularności zaczyna się konsumentom kojarzyć z określoną marką.

Przykład:

Orange Brand Services Ltd., chroni w Polsce taki oto kolor jako znak towarowy (R-271601). Oznacza nim usługi telefonii komórkowej.

Kiedy ta marka powstała, kolor pomarańczowy nie miał zdolności odróżniającej. Gdyby wtedy ubiegano się o jego ochronę Urząd Patentowy RP na pewno odmówiłby rejestracji.

Z wnioskiem wystąpiono jednak, kiedy marka zyskała już ogromną popularność. Intensywna promocja sprawiła, że kolor pomarańczowy nabył wtórną zdolność odróżniającą.

Historia walki PLAY o zastrzeżenie koloru fioletowego

P4 Sp. z o.o., próbowała w 2010 r. zarejestrować taki oto kolor jako znak towarowy (Z-369967). Chodziło o barwę, charakterystyczną dla operatora telefonii komórkowej PLAY.

Urząd Patentowy RP wydał jednak decyzję o odmowie rejestracji. Wskazał na brak zdolności odróżniającej znaku. Sprawa przeszła przez wszystkie instancje i ostatecznie Naczelny Sąd Administracyjny utrzymał decyzję w mocy.

To właściwie pokazuje, że szansę na rejestrację koloru mają nawet nie firmy duże, ale bardzo duże.

Co jednak ciekawe, w 2017 r. PLAY podjął kolejną próbę rejestracji tego koloru (Z-476168). Tym razem postępowanie zakończyło się sukcesem.

Co wpłynęło na decyzję eksperta? Przez te 7 lat poziom rozpoznawalności tej marki wzrósł do takiego poziomu, że konsumencie kojarzą ją po samym kolorze. No i na to musiano przedstawić przekonujące dowody.

To czy znak towarowy będący kolorem zostanie zarejestrowany zależy od decyzji eksperta. To on będzie badać zdolność odróżniającą takiego znaku.

Co sprawdzi ekspert jak zgłosisz kolor do ochrony?

1. Czy dana grupa konsumentów na podstawie koloru będzie w stanie zidentyfikować towary/usługi jako pochodzące od konkretnego przedsiębiorcy.
2. Czy rejestracja nie będzie powodować zagrożenia swobody konkurencji. Pod uwagę będzie więc brana ocena interesu publicznego. Czy monopolizacja koloru nie ograniczy w sposób nieuzasadniony możliwości wykorzystywania barw w promocji innych przedsiębiorców.
3. Na jak dużą liczbę towarów/usług zgłaszający chce uzyskać ochronę. Im jest ich więcej tym większe niebezpieczeństwo, że przyznanie ochrony nastąpi ze szkodą dla konkurentów z branży (patrz pkt. 2).
4. Czy kolor nie jest rodzajowo związany z produktem, który ma oznaczać (np. kolor czerwony dla gaśnic).

Co ciekawe wskazuje się, że wtórna zdolność odróżniająca powinna dotyczyć jedynie odcieni kolorów podstawowych. Chodzi o wyeliminowanie sytuacji, kiedy poprzez rejestrację kolorów podstawowych nadmiernie ograniczy się rynek konkurencji z branży.

To tyle, jeżeli chodzi o teorię. Osobiście znalazłem zarejestrowany unijny znak towarowy będący kolorem czarnym. Choć w sumie Wikipedia mówi, że czarny oznacza brak jakiegokolwiek koloru. Znak służy do oznaczania m.in. papieru toaletowego 🙂

Nr prawa ochronnego – 004899233
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data rejestracji – 14.02.2006
Właściciel – RENOVA-FÁBRICA DE PAPEL DO ALMONDA, S.A.

UWAGA!

Możesz obniżyć opłaty urzędowe aż o 75% dzięki dofinansowaniu SME Fund. Program skierowany jest do firm z sektora MŚP, a jego górna granica wynosi 1000 EUR. W zeszłym roku 100% złożonych przeze mnie wniosków zakończyło się przyznaniem grantu. Chętnie pomogę Ci uzyskać taką dotację. Po prostu napisz do mnie przez formularz.

^{Dalsza część artykułu pod formularzem.}

Kolor jako znak towarowy – przykłady rejestracji

Uczciwie Ci powiem, że spędziłem wiele godzin na przeczesywaniu baz danych.

Wbrew pozorom do niektórych znaków nie było łatwo dotrzeć. W Polsce znaki będące kolorami klasyfikowane są jako znaki graficzne. Z drugiej strony widząc dany kolor nie łatwo było skojarzyć do oznaczania jakich towarów/usług jest przeznaczony. Często również nazwa właściciela niewiele mówiła.

Same poszukiwania były dla mnie świetną zabawą. Czułem się niczym archeolog 🙂

Przeglądałem artykuły w różnych językach (dzięki ci Google translator!). Czytałem fragmenty książek dot. znaków towarowych. Wiele razy byłem zaskoczony, tym co udało mi się znaleźć. Okazało się bowiem, że na co dzień korzystałem z kilku znaków towarowych będących kolorami. Całkowicie nieświadomie.

Jestem zadowolony z efektów poszukiwań.

Śmiało mogę powiedzieć, że w polskojęzycznym internecie nie znajdziesz drugiego tak obszernego zestawiania znaków towarowych będących kolorami. A i tak wybrałem jedynie najbardziej rozpoznawalne marki.

1 – Kolor fioletowy czekolad MILKA

Nr prawa ochronnego – 644464
Urząd rejestrujący – WIPO
Data rejestracji – 29.09.1995
Właściciel – Kraft Foods Schweiz Holding GmbH

2 – Champagne Veuve Clicquot Brut

Nr prawa ochronnego – 000747949
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data rejestracji – 12.02.1998
Właściciel – MHCS

Swoją drogą na płytce oddzielającej korek od metalowych drucików na górze butelki, znajdziemy podobiznę Madame Clicquot.

To pierwsza kobieta, która prowadziła dom szampański i postać wyjątkowa. Dlaczego o tym wspominam? Ponieważ również ten element zastrzeżono w formie unijnego znaku towarowego nr EUTM-005211412.

3 – Kolor niebieski zastrzeżony dla NIVEA

Nr prawa ochronnego – 305710729
Urząd rejestrujący – Germany – DPMA
Data rejestracji – 30.11.2005
Właściciel – Beiersdorf AG

4 – T-Mobile

Nr prawa ochronnego – 000212787
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data rejestracji – 01.04.1996
Właściciel – Deutsche Telekom AG

5 – TAURON

Nr prawa ochronnego – R-355303
Urząd rejestrujący – UPRP
Data rejestracji – 05.09.2018 r.
Właściciel – TAURON POLSKA ENERGIA SPÓŁKA AKCYJNA

6 – UPS

Nr prawa ochronnego – 000962076
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data rejestracji – 21.10.1998
Właściciel – United Parcel Service of America, Inc.

7 – Vodafone – angielski operator sieci komórkowej

Nr prawa ochronnego – 304707
Urząd rejestrujący – Czech Republic – IPOCZ
Data rejestracji – 12.10.2004
Właściciel – Vodafone Czech Republic a. s.

8 – Kolor pomarańczowy jako znak towarowy OBI

Nr prawa ochronnego – 302010036738
Urząd rejestrujący – Germany – DPMA
Data rejestracji – 22.11.2012
Właściciel – OBI GmbH & Co. Deutschland KG

9 – Szwajcarskie scyzoryki

Nr prawa ochronnego – 002087005
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data rejestracji – 13.02.2001
Właściciel – MERKENBUREAU KNIJFF & PARTNERS B.V.

10 – Słowniki Langenscheidt

Nr prawa ochronnego – 39612858
Urząd rejestrujący – Germany – DPMA
Data rejestracji – 07.03.1996
Właściciel – Langenscheidt GmbH & Co. KG

11 – Niemiecka poczta

Nr prawa ochronnego – 30470261
Urząd rejestrujący – Germany – DPMA
Data rejestracji – 16.05.2007
Właściciel – Deutsche Post AG

12 – Żółte karteczki samoprzylepne

Nr prawa ochronnego – 002550457
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data rejestracji – 25.01.2002
Właściciel – 3M Company

Zaskakujące, że w tym przypadku EUIPO nie uznał tego koloru za funkcjonalny względem towaru, który oznacza. Jasno żółty kolor karteczek jest logiczny i wynika z ich przeznaczenia. Na jasnej powierzchni dobrze prezentują się notatki. Z kolei żółtawa barwa pozwala odróżniać się karteczkom na tle np. lodówki, tablicy czy białej kartki.

13 – Wypożyczalnia samochodów National

Nr prawa ochronnego – 000747501
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data rejestracji – 13.02.1998
Właściciel – PAGE WHITE & FARRER

14 – Kärcher zastrzegł kolor żółty

Nr prawa ochronnego – 30525583
Urząd rejestrujący – Germany – DPMA
Data rejestracji – 29.04.2005
Właściciel – Alfred Kärcher GmbH & Co. KG

15 – Manz’sche Verlags – wydawnictwo prawnicze

Nr prawa ochronnego – 178911
Urząd rejestrujący – Austria – OPA
Data rejestracji – 24.09.1998
Właściciel – MANZ’SCHE VERLAGS- UND UNIVERSITÄTSBUCHHANDLUNG GMBH

16 – Tiffany & Co – zastrzegło kolor dla biżuterii

Nr prawa ochronnego – UK0002505742B
Urząd rejestrujący – United Kingdom – UKIPO
Data rejestracji – 22.12.2008
Właściciel – Tiffany and Company

17 – Whiskas – zarejestrował kolor dla pokarmu dla kotów

Nr prawa ochronnego – 003793361
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data rejestracji – 19.04.2004
Właściciel – Mars Petcare UK

18 – CLAAS – rejestruje zielony dla maszyn rolniczych

Nr prawa ochronnego – 011849791
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data rejestracji – 13.05.2013
Właściciel – CLAAS KGaA mbH

19 – Hazet – wózki i skrzynki warsztatowe

Nr prawa ochronnego – 009543927
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data rejestracji – 2.11.2010
Właściciel – Hazet-Werk Hermann Zerver

20 – Owens Corning – izolacyjne materiały budowlane

Nr prawa ochronnego – R-111548
Urząd rejestrujący – UPRP
Data rejestracji – 19.12.1995
Właściciel – Owens Corning Intellectual Capital, LLC

W ten oto ciekawy sposób firma Owens Corning zastrzegła różowy kolor swoich materiałów izolacyjnych. Jako, że mamy tutaj przedstawiony konkretny kształt bardziej można powiedzieć, że jest to znak przestrzenny. Niemniej w sytuacji, kiedy kształt jest funkcjonalny chroniony jest faktycznie kolor.

Nieprzypadkowo w promocji tych produktów uczestniczy kultowa Różowa Pantera. Firma Owens Corning na podstawie umowy licencyjnej sporo za tę przyjemność płaci.

21 – RUD – łańcuchy do mocowania ładunków

Nr prawa ochronnego – 011886777
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data rejestracji – 10.06.2013
Właściciel – RUD Ketten Rieger & Dietz

Kompozycje kolorystyczne jako znaki towarowe

Przeszukując bazy trafiłem na znaki będące zestawieniem dwóch kolorów.

Ich rejestracja wcale nie jest łatwiejsza niż jednego koloru. Właściwie tego typu znaki towarowe muszą spełniać te same wymogi co znaki będące pojedynczymi kolorami. Jak zaraz zobaczysz również i tu prawa do znaków posiadają bardzo rozpoznawalne firmy.

22 – Deere & Company – maszyny rolnicze

Nr prawa ochronnego – 000063289
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data rejestracji – 01.04.1996
Właściciel – Deere & Company

23 – Red Bull zastrzegł dwa kolory

Nr prawa ochronnego – 002534774
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data rejestracji – 15.01.2002
Właściciel – Red Bull GmbH

24 – Baterie DURACELL

Nr prawa ochronnego – 300600828
Urząd rejestrujący – Germany – DPMA
Data rejestracji – 14.08.2000
Właściciel – Duracell Batteries BVBA

25 – CAT – maszyny budowlane

Nr prawa ochronnego – 005541222
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data rejestracji – 11.12.2006
Właściciel – Caterpillar Inc.

26 – STIHL – piły silnikowe

Nr prawa ochronnego – 30771435
Urząd rejestrujący – Germany – DPMA
Data rejestracji – 05.11.2007
Właściciel – Andreas Stihl AG & Co. KG

Kolor jako znak towarowy – przykłady niepowodzeń

Kolor jako znak towarowy nie jest łatwo zarejestrować. Wskazane wyżej przypadki stanowią raczej wyjątki. Zgłaszający z kolei musieli się mocno wysilić, aby udowodnić, że znaki mają dostateczną zdolność odróżniającą. Wskazałem już, że w przypadku operatora PLAY rejestracja koloru się nie udała. Są jednak i inne przykłady niepowodzeń.

Niektóre z nich mogą zaskakiwać.

1 – KODAK nie zastrzegł koloru żółtego

Nr zgłoszenia – 003525938
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data zgłoszenia – 31.10.2003
Właściciel – Eastman Kodak Company

2 – SANTANDER (bank)

Nr zgłoszenia – 006728356
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data zgłoszenia – 05.03.2008
Właściciel – BANCO SANTANDER, S.A.

3 – TNT (usługi pocztowe i kurierskie)

Nr zgłoszenia – 001606565
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data zgłoszenia – 12.04.2000
Właściciel – TNT HOLDINGS B.V.

4 – Firma Cukiernicza SOLIDARNOŚĆ

Nr zgłoszenia – Z-206238
Urząd rejestrujący – Polska – UPRP
Data zgłoszenia – 18.08.1999
Właściciel – Firma Cukiernicza SOLIDARNOŚĆ-rok założenia 1952 Spółka z o. o.

5 – Kimberly-Clark (rękawice lateksowe)

Nr zgłoszenia – 003243623
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data zgłoszenia – 24.06.2003
Właściciel – Kimberly-Clark Worldwide, Inc.

6 – Gumy do żucia – Wrigley

Nr zgłoszenia – 000051607
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data zgłoszenia – 01.04.1996
Właściciel – WM. WRIGLEY JR. COMPANY

7 – Vanish – preparat do usuwania plam

Nr zgłoszenia – 005018023
Urząd rejestrujący – EUIPO
Data zgłoszenia – 12.04.2006
Właściciel – Reckitt Benckiser N.V.

8 – HILTI – producent narzędzi

Nr – 803195
Urząd rejestrujący – WIPO
Data rejestracji – 12.02.2003
Właściciel – Hilti Aktiengesellschaft
Urząd Patentowy RP odmówił rejestracji tego znaku w Polsce.

9 – AQUATHERM – producent systemów rurowych z tworzyw sztucznych

Nr – 863506
Urząd rejestrujący – WIPO
Data rejestracji – 17.05.2005
Właściciel – aquatherm GmbH
Urząd Patentowy RP odmówił rejestracji tego znaku w Polsce.

Urzędy odmawiające ochrony najczęściej powoływały się na barak dostatecznej zdolności odróżniającej koloru. A badane jest to na dzień dokonania zgłoszenia. Może się jednak okazać, że po kilku latach od nieudanej rejestracji marka tak dobrze się rozwinie, że uzyska wtórną zdolność odróżniającą.

I dokładnie tak stało z kolorem fioletowym dla marki PLAY.

Ciekawostka na koniec

Przedsiębiorcy rejestrują nie tylko nazwy i logo swoich firm. Okazuje się, że w tej formie można chronić również kolor, dźwięk, ruch a nawet zapach czy smak.

Przykładowo (i to nie żart) udało się zastrzec taki gest ręką:

Chcesz więcej takich ciekawostek? W artykule o znakach niekonwencjonalnych znajdziesz listę ponad 100 takich szalonych rejestracji 🙂

Zobacz również:

• Dofinansowanie na zgłoszenie znaku towarowego. Jak je zdobyć?
• Jak dostosować znak towarowy do rejestracji?
• Jakie są rodzaje znaków towarowych?
• Klasy towarowe w znaku towarowym
• Co to jest Strefa marek Allegro?
• Co oznacza R w kółku przy logo?
• Jak się bronić przed trollami od znaków towarowych?
• Zastrzeżenie wzoru przemysłowego – ile to kosztuje?
• Naruszenie znaku towarowego na Facebooku