Jak chronić program komputerowy i aplikację mobilną? Zobacz co umożliwia Ci prawo

• Sprawdź ceny minimalne za usługi rzecznika patentowego

Jak chronić program komputerowy i aplikację mobilną za pomocą patentu?

Na początku obalę mit, że czysty program komputerowy można opatentować.

Zarówno polskie jak i europejskie przepisy wyraźnie wskazują, że programy komputerowe w ogóle nie są wynalazkami. A to oznacza, że nie można ich opatentować.

Chodzi o to, że programy komputerowe nie mają technicznego charakteru.

Nie budzi za to kontrowersji patentowanie wynalazków wspomaganych komputerowo. Upraszczając, jest to połączenie software’u i hardware’u. Mamy więc fizyczne urządzenie, które aby działać potrzebuje programu komputerowego.

Chronione jest wtedy rozwiązanie jako całość, a nie sam program.

 
Wiele firm próbuje przemycić swój program komputerowy sprytnie konstruując opis patentowy. W tym celu wskazują, że całe rozwiązanie składa się z komputera i software-u. Nie zawsze się to udaje, a jeżeli już to w Europejskim Urzędzie Patentowym, który w tej kwestii jest bardziej liberalny. Polski Urząd Patentowy konsekwentnie odmawia patentowania tego typu wynalazków.

Przykładowo, jednej z polskich firm udało się opatentować metodę tworzenia baz danych z wykorzystaniem komputera. Jeżeli ciekawi Cię co znajduje się w tym rozwiązaniu, to przeczytaj opis patentowy tego wynalazku.

 
Granica pomiędzy niepatentowalnym programem komputerowym a patentowalnym wynalazkiem wspomaganym komputerowo nie jest łatwa do wychwycenia. Oznacza to, że nawet jeżeli uda Ci się uzyskać taki patent, konkurencja może i najpewniej będzie próbowała Ci go unieważnić.

Wystarczy tylko, że zmobilizujesz ją do tego swoim pozwem.

Generalnie wiele lat temu toczyła się dyskusja czy chronić programy komputerowe prawem patentowym czy prawem autorskim. Ostatecznie wybrano ten drugi system ochrony. Kwestia patentowania software’u do dziś jednak budzi ożywione dyskusje.


Więcej na ten temat mówiłem w poniższym filmie:

Wnioski: Możesz chronić program komputerowy za pomocą patentu tylko jeżeli połączysz go z jakimś urządzeniem. Pamiętaj jednak, że samo zapisanie programu na dysku komputera to może być za mało, aby nabrał on technicznego charakteru.

Jak chronić program komputerowy i aplikację mobilną za pomocą praw autorskich?

Powiedzenie, że software jest zabezpieczony prawem autorskim to zbyt duże uproszczenie. W tej formie chronione są bowiem jedynie pewne elementy programu.

Co najważniejsze, prawo autorskie nie chroni samego pomysłu na program!

A zauważyłem, że na tym najczęściej zależy moim klientom. Wpadają na pomysł programu czy aplikacji, która oparta jest na niebanalnym pomyśle i nie chcą, aby konkurencja stworzyła coś podobnego.


Formalnie prawo autorskie chroni jedynie formę wyrażenia dzieła. Czyli jak ten czysty pomysł  na program urzeczywistnisz. Ochronie podlega w takim przypadku kod programu, ewentualnie dokumenty projektowe, jeżeli są na tyle szczegółowe, że programista jest w stanie na tej podstawie zakodować program.

Jeżeli chodzi o graficzny interfejs użytkownika, tzw. layout, to jest on chroniony na zasadach ogólnych prawa autorskiego jako utwór. Z tym, że chronione będą jedynie jego twórcze elementy.

Zgodzisz się przecież, że programy mają pewne ustandaryzowane elementy wspólne jak menu, znaczek X w prawym górnym rogu ekranu czy zapis danych poprzez kliknięcie w ikonkę dyskietki.

Niechronione będą elementy programu wynikające z jego funkcji technicznej. Przykładowo, w edytorze tekstowym będzie to białe tło przypominające kartkę papieru:

Pamiętaj również, że z samego faktu zlecenia zewnętrznej firmie stworzenia programu nie przysługują Ci do niego prawa autorskie. Samo opłacenie faktury nie wystarczy. Tak się stanie dopiero kiedy podpiszesz umowę na przeniesienie autorskich praw majątkowych.

Jest to o tyle ważne, że w przypadku sukcesu rynkowego programu… to programista może zechcieć partycypować w Twoich zyskach.

Wnioski: Prawo autorskie nie chroni pomysłu na program. Ochronie podlega jedynie forma wyrażenia dzieła, czyli to jak swój pomysł przelejesz na kod bądź grafikę (layout). Taka ochrona nie obejmuje wszystkiego, a jedynie elementy twórcze programu.

^{Dalsza część artykułu pod formularzem.}

Jak chronić program komputerowy i aplikację mobilną za pomocą wzorów przemysłowych?

Niektóre elementy programu komputerowego można chronić z pomocą Urzędu Patentowego. Pozostańmy więc przy graficznym interfejsie użytkownika.

Okazuje się, że może być on chroniony w ten sam sposób co meble oraz zabawki, czyli poprzez rejestrację wzoru przemysłowego.


Według polskiej ustawy Prawo własności przemysłowej:

Art. 102. 1.

Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.

Upraszczając, wzorem przemysłowym chroni się wygląd produktu.
 
Spotkałem się również z bardzo obrazowym stwierdzeniem, że:

Wzory przemysłowe to skóra, w którą obleczona jest technologia.

W rejestrach znaleźć można wiele przykładów wzorów przemysłowych, które obejmują graficzny interfejs użytkownika. Przoduje tutaj firma Steve’a Jobsa. Apple ma porejestrowanych setki, jeżeli nie tysiące wzorów wspólnotowych layout’u swoich urządzeń.

Mało tego osobno chroni również poszczególne ikony.

Rejestracja wzorów ma tę zaletę, że w jednym zgłoszeniu zawrzeć można szereg odmian. A im jest ich więcej, tym jednostkowa opłata za ochronę spada. Szczegółowo o kosztach uzyskania takiej ochrony mówiłem w poniższym nagraniu:

Możesz więc przykładowo dokonać zgłoszenia 10 wzorów, które będą przedstawiały ten sam graficzny interfejs użytkownika, ale w różnych konfiguracjach. Jak widzisz, dokładnie tak zrobił Apple z layout’em swoich zegarków.

Co chroni wzór przemysłowy?

Decydując się na rejestrację wzorów, powinieneś wiedzieć co taka ochrona Ci daje. W świetle przepisów zorientowany użytkownik wzoru, czyli np. osoba korzystająca z aplikacji, patrząc na jej layout, musi odnieść odmienne ogólne wrażenie.
 
Ja to zawsze upraszczam do stwierdzenia, że:

Nie może mieć wrażenia déjà vu.

Pokutuje jakiś mit, że wystarczy 20% różnic, aby obejść prawo, ale nie wierz w to.

O naruszeniu prawa decyduje ogólne wrażenie. Poziom uwagi zorientowanego użytkownika różni się zresztą w zależności od wzoru. Osoba kupująca ciągnik rolniczy za 300 tys. zł będzie zdecydowanie bardziej uważna, niż ktoś kto kupuje jogurt.

Wnioski: Możesz chronić wygląd programu komputerowego lub aplikacji mobilnej za pomocą wzorów przemysłowych. Zaletą tego rozwiązania jest to, że w świadectwie rejestracji, które wydaje Urząd, będziesz widniał jako właściciel praw. To znacznie ułatwia dochodzenie roszczeń. Jeżeli opierasz się tylko o prawa autorskie, to musisz licznymi dowodami wykazywać, że w ogóle Ci one przysługują.

Jak chronić program komputerowy i aplikację mobilną za pomocą znaków towarowych?

W Urzędzie Patentowym możesz również chronić nazwę programu komputerowego i aplikacji mobilnej. Dokonuje się tego poprzez rejestrację znaku towarowego.

Podobnie jak w przypadku wzorów, jeżeli przejdziesz pomyślnie całą procedurę, Urząd wyda Ci świadectwo ochronne. W takim przypadku konkurencja nie będzie mogła posługiwać się identyczną, ani nawet podobną nazwą do Twojej.

To, czy doszło do naruszenia prawa ocenia się z punktu widzenia potencjalnego konsumenta. Jeżeli istnieje realne ryzyko wprowadzenia go w błąd, to bardzo prawdopodobne, że konkurent złamał prawo.

 
Standardowo ochrona znaku towarowego trwa 10 lat z możliwością jej przedłużenia na kolejne tego typu okresy. Co ważne, nie można zarejestrować znaku „na cały świat”. Ochrona zawsze jest terytorialna i przykładowo może objąć:

• Polskę;
• Unię Europejską lub
• wybraną wiązkę krajów.

W poniższym nagraniu opowiadam z jakimi opłatami urzędowymi musisz się liczyć:

Problem z ochroną nazwy aplikacji mobilnej „na cały świat”

Jeden z czytelników mojego bloga zwrócił mi uwagę na to, że zasada terytorialnej ochrony znaków towarowych uderza w osoby, które piszą aplikacje mobilne. Takie aplikacje skierowane są do osób z całego świata. Wystarczy, że posiadają smartfona i dostęp do internetu.

Najrozsądniej byłoby więc od razu dokonać rejestracji na wszystkie możliwe kraje. Jak wskazywałem w artykule pt.: Ochrona znaku towarowego na cały świat. Czy jest możliwa? wykorzystując do tego procedurę międzynarodową musiałbyś liczyć się z opłatami urzędowymi rzędu 100 tys. zł. A przecież nie ma żadnej gwarancji, że dana aplikacja będzie na siebie zarabiać.

W tych okolicznościach musisz ocenić, które rynki są dla Ciebie najcenniejsze. Moi Klienci najczęściej wybierają Polskę, Unię Europejską, USA czy Japonię. W sytuacji kiedy zaczynają na programie dobrze zarabiać, ochronę rozszerzają na dodatkowe kraje.

O takiej ochronie dobrze pomyśleć już na początku. W przeciwnym wypadku może się okazać, że ktoś zastrzeże taką nazwę przed Tobą.

Przykładowo kilka lat temu popularny komunikator internetowy Skype przegrał spór z właścicielem znaku SKY w efekcie czego nie udało mu się swojego znaku zarejestrować na całą UE. Urząd rejestrujący znaki unijne (EUIPO) uznał, że oba znaki są do siebie zbyt podobne, a więc górą będzie ten, który zastrzeżono wcześniej.

Ciekawostka: Ikony w aplikacjach mobilnych można chronić nie tylko poprzez wzory przemysłowe, ale i znaki towarowe. Po lewej stronie możesz zobaczyć przykłady takich rejestracji.

Właściciel praw? Oczywiście Apple 🙂

Wnioski: Możesz chronić nazwę programu komputerowego i aplikacji mobilnej rejestrując znak towarowy. Pozwoli Ci to w prosty sposób udowodnić, że przysługują Ci wyłączne prawa do nazwy. Urząd Patentowy w wydanym świadectwie rejestracji wymieni Cię jako właściciela praw.

Czy potrzebujesz pomocy rzecznika patentowego?

Z tego artykułu dowiedziałeś się jak chronić program komputerowy. Tylko, że są to ogólne zasady. Diabeł oczywiście tkwi w szczegółach. Rozważ w związku z tym, czy na którymś etapie nie powinieneś swoich działań skonsultować ze specjalistą.

Rzecznik patentowy oceni, czy Twoje rozwiązanie nadaje się do opatentowania. Jeżeli uzna, że tak, to zajmie się dla Ciebie całą procedurą zgłoszeniową. Pamiętaj, że realna siła patentu zależy od prawidłowo skonstruowanych zastrzeżeń patentowych.

W przypadku praw autorskich ochroni Cię tylko dobrze przygotowana umowa z programistą. Pamiętaj, że błędy lub niedopatrzenia w takiej umowie mogą skutkować nawet jej nieważnością.

Rzecznik patentowy przygotuje dla Ciebie umowę maksymalnie zabezpieczającą Twoje interesy. Możesz mu również zlecić rejestrację zarówno wzorów przemysłowych jak i znaków towarowych.

Zgłoszenie poprzedza się badaniem czy nie istnieją przeszkody w rejestracji znaku. Najczęściej chodzi o znalezienie podobnych znaków. Informacja o kolizji da Ci czas na modyfikację nazwy i obejście prawa.

Mogę zająć się dla Ciebie wszelkimi formalnościami. Po prostu do mnie napisz.

Zobacz również:

• Dofinansowanie na zgłoszenie znaków towarowych i wzorów w 2023 r.
• Allegro usunęło moją ofertę. Co zrobić, aby ją szybko przywrócić?
• Kim są trolle od znaków towarowych (trademark trolls)?
• Jak zarejestrować markę na Amazon?
• Jakie są rodzaje znaków towarowych?
• Co to jest klasyfikacja nicejska dla znaku towarowego?
• Wymyśliłem nazwę firmy. Czy mam do niej prawa autorskie?
• Opisowa nazwa firmy. Najczęstszy powód odmowy rejestracji