Spis treści
- • Co chroni prawo autorskie?
- • Indywidualny charakter utworu i swoboda twórcza
- • Czy rysunek techniczny jest chroniony przez prawo autorskie?
- • Czym jest dokumentacja techniczna?
- • Czy dokumentację techniczną chroni prawo autorskie?
- • Gdzie są granice prawa autorskiego?
- • Czy dokumentację techniczną i rysunek techniczny chroni prawo autorskie? Podsumowanie.
Co chroni prawo autorskie?
Polska ustawa o prawie autorskim już w pierwszym artykule wyjaśnia czym jest utwór.
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).
Upraszczając, ochroną objęty jest:
- rezultat pracy człowieka, jeżeli można uznać, że
- jest twórczy oraz ma
- indywidualny charakter.
O działalności twórczej człowieka można mówić wtedy, kiedy jej efektem jest powstanie subiektywnie nowego wytworu intelektu. Przyjmuje się przy tym, że rezultat takiego działania musi choćby w minimalnym stopniu różnić się od innych rezultatów takiego samego działania. Mówiąc ogólniej – musi być nowy.
Za nowy utwór może być uznany jedynie taki utwór, któremu nie da się przeciwstawić nic wcześniejszego. Z tym, że nie każdy przejaw działalności twórczej będzie uznany za utwór. Konieczne jest bowiem spełnienie drugiego wymogu jakim jest twórczość o „indywidualnym charakterze”.
Indywidualny charakter utworu i swoboda twórcza
Można powiedzieć, że wymóg indywidualności jest spełniony w sytuacji, kiedy dzieło nosi piętno osobowości twórcy. Czyli posiada charakterystyczne rysy jego osobowości. I właśnie dzięki tym cechom jego dzieło odróżnia się od innych dzieł tego rodzaju.
Chodzi o to, że taki utwór powinien być niepowtarzalny. Innymi słowy osoba z takimi samymi umiejętnościami i wykształceniem nie powinna być w stanie stworzyć takiego samego dzieła. I to już powinno Ci sugerować jak sprawa wygląda w przypadku rysunków technicznych.
Z tym, że to jak duże będzie to piętno osobowości twórcy, zależy od tego jaką twórca będzie miał swobodę twórczą. I właśnie ta swoboda twórcza, w przypadku tworzenia rysunków technicznych o czysto konstrukcyjnym charakterze, jest mocno ograniczona.
Artysta planujący namalować obraz ograniczony jest – można powiedzieć – jedynie przez rozmiar płótna. Tymczasem inżynier tworzący konstrukcyjny rysunek techniczny, robi to według ustalonych w branży reguł.
Przykład:
Inżynier przygotowuje standardowe rzuty krzesła z przodu, z boku, z góry czy w rzucie aksonometrycznym.
Jak myślisz, jaka jest szansa, że osoba dysponująca taką samą wiedzą oraz umiejętnościami zrobi wręcz identyczne rysunki? Moim zdaniem ogromna.
Tutaj nie ma miejsca na twórczość o indywidualnym charakterze.
Czy rysunek techniczny jest chroniony przez prawo autorskie?
W tym zakresie wypowiedział się w 2006 r. Sąd Apelacyjny w Poznaniu (wyrok I ACa 490/06) wskazując, że:
Nie jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego opracowanie stanowiące jedynie zastosowanie nawet wysokospecjalistycznej wiedzy technicznej, jeżeli jego treść jest z góry zdeterminowana obiektywnymi warunkami i wymaganiami technicznymi oraz charakterem realizowanego (rozwiązywanego) problemu (zadania) technicznego.
Konstrukcyjny rysunek techniczne nie będzie więc chroniony prawem autorskim.
Z drugiej jednak strony, rysunek techniczny może być uznany za utwór, jeżeli wykazuje oryginalność w sposobie prezentacji. Taki przypadek wystąpi w sytuacji, kiedy jego celem nie będzie wyłącznie podanie cech technicznych, ale również odpowiedni sposób wyjaśnienia.
Dalsza część artykułu pod formularzem.
Czym jest dokumentacja techniczna?
Dużo więcej możliwości odciśnięcia piętna twórcy daje dokumentacja techniczna.
Taka dokumentacja to zbiór dokumentów, wśród których mogą być plany, rysunki, obliczenia techniczne, kosztorysy, opisy techniczne oraz technologiczne. Łącznie te wszystkie dane są niezbędne do np. wyprodukowania określonego wyrobu.
Przyjmuje się, że swoboda twórcza jest węższa przy dokumentacji dla celów produkcyjnych niż przy dokumentacji dla celów informacyjnych. Tym samym dokumentacja techniczna jako całość może być chroniona prawem autorskim.
Warunek jest jednak taki, aby miała ona indywidualny charakter, czyli stanowiła indywidualną kreację autora. Może się to przejawiać np. w tym jak twórca prezentuje i interpretuje dane. Koniec końców wszystko będzie zależeć od konkretnego przypadku.
Czy dokumentację techniczną chroni prawo autorskie?
W wyroku z dnia 25.01.2006 r. Sąd Najwyższy (I CK 281/05) uznał, że:
Utworem w rozumieniu art. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych może być kompilacja wykorzystująca dane powszechnie dostępne, pod warunkiem że ich wybór, segregacja i sposób przedstawienia ma znamiona oryginalności.
Profesor R. Markiewicz przyjmuje, iż dokumentacja techniczna może być kwalifikowana jako utwór podlegający ochronie, jeżeli przewyższa rezultaty oparte na typowej wiedzy w zakresie sporządzania dokumentacji technicznej w takim stopniu, że nabiera cech wyróżniających. Przy czym powinno się tutaj brać pod uwagę zarówno dokumentację już istniejącą, jak i tę, która hipotetycznie mogłaby być stworzona przez inne osoby.
Sąd Najwyższy ( V CSK 337/08) wskazał, że w celu oceny indywidualności dzieła:
Należy uwzględnić dobór słownictwa i składni, układ poszczególnych kwestii, przedstawianych w ramach opracowania, sposób formułowania śródtytułów. Dla oceny określonego dzieła referencyjnego przydatna jest koncepcja tzw. statystycznej jednorazowości, która zakłada badanie, czy takie samo lub bardzo podobne dzieło powstało już wcześniej oraz czy jest statystycznie prawdopodobne sporządzenie w przyszłości takiego samego dzieła przez inną osobę. Odpowiedź przecząca uzasadnia tezę o istnieniu cechy indywidualności dzieła.
Granice prawa autorskiego
Dokumentacja techniczna znajduje się na granicy ochrony, nie można zakładać że tej ochronie nie podlega. I faktycznie sądy uznały, że jeżeli spełniony jest wymóg indywidualności, to utworem może być nie tylko projekt dokumentacji technicznej, ale przykładowo również instrukcja do obsługiwania maszyn czy instrukcja BHP.
Może więc dojść do sytuacji, że dokumentacja techniczna produkcji jakiegoś przedmiotu będzie opisana w sposób niebanalny, a zarazem jasno i czytelnie. W tym celu twórca wybierze i zestawi ze sobą odpowiednie rysunki. Jego piętno będzie się przejawiać właśnie w uszeregowaniu tych danych oraz okraszeniu wszystkiego wyjaśnieniem.
Im taka dokumentacja będzie obszerniejsza, tym łatwiej będziesz w stanie wykazać jej indywidualność.
Pamiętaj, że dokumentacja techniczna może się składać z elementów chronionych i niechronionych prawem autorskim. Zakres ochrony utworu ograniczy się wtedy jedynie do elementów twórczych.
Co najważniejsze, w prawie autorskim ochronie podlega forma wyrażenia dzieła.
Wyłączone spod ochrony są:
- pomysły,
- idee,
- zasady działania,
- metody,
- procedury czy
- konkretne rozwiązania.
Jeżeli więc chciałbyś objąć ochroną prawną konkretne rozwiązanie techniczne, np. budowę maszyny, to robi się to poprzez uzyskanie patentu na wynalazek bądź prawa ochronnego na wzór użytkowy. Prawo autorskie nie chroni wynalazku.
Czy dokumentację techniczną i rysunek techniczny chroni prawo autorskie? Podsumowanie.
Aby dokumentacja techniczna czy rysunek techniczny mogły być chronione przez prawo autorskie, muszą wykazywać indywidualny charakter. Czyli musi być w nich odciśnięte indywidualne piętno twórcy.
Największe szanse na to występują w dokumentacji technicznej, gdzie swoboda twórcza nie jest tak ograniczona jak w przypadku rysunku technicznego. Zasady przygotowywania prawidłowego rysunku są z góry określone. Typowy konstrukcyjny rysunek techniczny nie zostanie uznany za utwór najpewniej z tego powodu, że każda osoba mająca wiedzę techniczną, przedstawiłaby go w ten sam sposób.
Pamiętaj o tym, że ostatecznie to sąd w trakcie sporu ocenia, czy mamy do czynienia z utworem czy nie. Z tego powodu w umowach często dodaje się zapisy o przeniesieniu autorskich praw majątkowych do efektów pracy inżyniera.
To dobre rozwiązanie ponieważ jednoznacznie reguluje, kto taką dokumentacją i w jakim zakresie może się posługiwać. A może przecież dojść do konfliktu między zamawiającym a wykonawcą, kiedy ten pierwszy postanowi skorzystać z usług kogoś tańszego. W takim przypadku biuro projektowe, które wykonało dokumentację techniczną może, powołując się na prawa autorskie, zakazać korzystania z tych dokumentów.
Zobacz również:
- Licencja na wykorzystanie postaci z bajek. Gdzie szukać kontaktu?
- Jak dostosować znak towarowy do rejestracji?
- Klasy towarowe w znaku towarowym
- Co to jest Strefa marek Allegro?
- Co oznacza R w kółku przy logo?
- Jak się bronić przed trollami od znaków towarowych?
- Co ma wpływ na czas rejestracji nazwy i logo?
- Naruszenie znaku towarowego na Facebooku
FAQ
Czy budynek można zastrzec w Urzędzie Patentowym?
Tak, znaki towarowe to nie tylko firmowa nazwa i logo. Istnieje wiele różnych rodzajów znaków, w tym wygląd produktu, kolor, zestawienie kolorów, dźwięk i zapach.
W Urzędzie Patentowym zarejestrowano m.in. wygląd następujących budynków ?:
? Stadionu Narodowego w Warszawie,
? Zamku Królewskiego na Wawelu,
? Bazyliki Prymasowskiej w Gnieźnie,
? Pałacu Kultury w Warszawie oraz
? Empire State Building w Nowym Jorku.
Jednakże rejestracja znaku towarowego nie jest zwykłą formalnością, ponieważ musi on spełniać określone wymogi prawne.
Możesz też chronić wygląd budynku ? jako wzór przemysłowy. Taka rejestracja jest zdecydowanie prostsza i kładzie nacisk na inne aspekty ochrony. Najlepiej skontaktuj się z rzecznikiem patentowym, który pomoże Ci wybrać odpowiednią strategię ochrony.
Jakie są opłaty za rejestrację wzorów przemysłowych?
Rejestracja wyglądu produktu, który przynosi Ci duże zyski jest racjonalnym krokiem. W ten sposób minimalizujesz ryzyko, że ktoś próbuje ukraść Twój pomysł ? i czerpać korzyści z Twojego osiągnięcia. Niestety, coraz częściej zdarza się, że „trolle patentowe” kradną prawa do innowacyjnych produktów wielu firm.
Warto jednak pamiętać, że koszty rejestracji uzależnione są od kilku czynników:
✅ obszar, na którym chcesz uzyskać ochronę (Polska, UE, świat) oraz
✅ liczba odmian wzorów, które chcesz zgłosić w jednym wniosku.
W Polsce koszt rejestracji zaczyna się od 520 PLN, a w UE od 350 EUR. Tutaj możesz znaleźć pełną listę opłat.
Należy jednak zwrócić uwagę, że istnieją sytuacje, w których wzór można unieważnić ❌, co oznacza, że mimo poniesionych kosztów, Twoja firma może być nadal narażona na działania konkurencji. Dlatego zanim podejmiesz decyzję o rejestracji, skonsultuj się z rzecznikiem patentowym, który pomoże Ci wybrać właściwą strategię.
uuuuu poziom spada…
a wyrok II CSK 400/16 i glosa prof. Traple
Jestem otwarty na konstruktywną krytykę, ale nie wiem do czego mam się odnieść.
Z którym fragmentem Pan/Pani się nie zgadza? Gdzie jest błąd? Artykuł jest dopracowany. Zawiera odniesienia do orzecznictwa i komentarzy doktryny. Ja zadbałem o to, aby przedstawić wszystko w jasny i zrozumiały dla każdego nie-prawnika sposób.
Wnioski z artykułu nijak mają się również do wskazanego przez Pana/Pani wyroku oraz komentarza profesor Traple. SN uznał w tym wyroku metodę biznesową, pakiet ubezpieczeniowy, za utwór. Prof. Traple w osobnej glosie bardzo krytycznie się do niego odniosła. Tak na marginesie temu tematowi poświęciłem artykuł pt.: Czy prawo autorskie chroni pomysł na biznes?
Chętnie przeczytam co to ma wspólnego z dokumentacją techniczną czy rysunkiem technicznym.